Kabızlık (konstipasyon) çocukların haftada iki ve daha az sayıda, ağrılı, sert gayta yapma durumudur. Çocuk polikliniğine başvuran çocukların %3’ünde kabızlık sorunu vardır. Çocuklarda görülen kabızlığın %95’i işlevsel kabızlık olup, altta yatan her hangi bir ek hastalık yoktur. Geri kalan %5’indeyse kabızlığa cerrahi yahut öbür hastalıklar niye olabilir.
Hangi durumlar kabızlık olarak kabul edilir?
Aşağıdaki semptomlardan en az ikisi 4 yaşından küçük çocuklarda bir ay, 4 yaşından büyük çocuklarda iki ay boyunca devam ediyorsa bu durum kabızlık olarak kabul edilir:
Kabızlık nasıl gelişir?
açıklandıği üzere çocuklarda kabızlığın %95’i fonksiyonlerdir ve altda yatan anatomik bir sorun yoktur. Çoğunlukla çocukların maruz kaldığı diyet değişiklikleri yahut gerilim durumları işlevsel kabızlığa niye olmaktadır. Bu niçinler aşağıdaki biçimde öztlenebilir:
Kabızlık ve gayta tutma alışkanlığı daha uzun mühlet devam ettiğinde sertleşmi gayta giderek kalın bağırsağın son kısmının genişlemesine yol açar. Bu vakit üstden gelen daha cıvık gayta sert gaytanın etrafından sızarak çocuğun iç camaşırını kirletecek biçimde kaçırmasına (soiling) yol açar.
Kabızlığın tanısı nasıl koyulur?
Kabızlığın teşhisinde evvela detaylı hikaye ve fizik muayene kâfi olmaktadır. Aileye evvelde belirlenmiş gerekli soruların sorulması, en küçük ayrıntının bile atlanmaması gerekmektedir. Fizik muayenede karın ve anal bölge muayenesi yapılır. Ek analiz ve tetkiklere gerek olup olmadığına bu muayenelerin kararında ve tedavi başlanmışsa takip sırasında karar verilir.
Kabızlığın hangi çeşitleri vardır?
açıklandıği üzere bebekler günlük ortalama 4 kere dışkılarlar. Bu sayı beslenme formu (anne sütü, formula mama) ve ölçüsüne göre arta yahut azalabilir.
Ama kimi durumlarda yalnızca anne sütüyle beslenen bebekler günlük dışkılamaz ve bu mühlet 1 haftaya kadar uzaya bilir. Dışkılarken huzursuzluk yaşamazlar ve gaytaları yumuşaktır. Olağan beslenen, gelişimi yerinde olan, huzursuzluğu, kusması olmayan, karnı şişmeyen bebeklerde bu durum olağandır ve kabızlık olarak kabul edilmez. Halk içinde ‘yalancı kabızlık’ olarak da bilinir ve müdaheleye gerek yoktur. Çoğunlukla ek besine geçiş devrinde günlük dışkılamaya başlarlar.
kimi vakit 6 aydan küçük, ek meşakkati olmayan, gelişimi ve beslenmesi olağan olan bebekler günde bir kaç kere, gayta yapmadan evvel ıkınır, ayaklarını kendine çekerek, güya zorlanarak dışkılarlar. Gaytaları yumuşaktır. Bu durum da kabızlık olarak kabul edilmez. Bu bebekler kabız değildir, ancak dışkılama düzenekleri daha tam olarak gelişmemiştir. Olağan süreçte dışkılama için karın kaslarının kasılması ve kalın bağırsağın son kısmının senkron olarak gevşemesi gerekmektedir. ‘İnfant diskeziyası’ olarak olarak kabul edilen bu durumda bebekler aslında dışkılamak için karın kaslarını kasarlar. Bu durum geçicidir ve bir kaç hafta ortasında olağana döner. Bilhassa rektal ihtar üzere mudahelelerde bulunmamak gerekmektedir.
Çocuklarda kabızlık tedavisi
Çocuklarda kabızlık tedavisi güç ve uzun vadeli olan, çocuk, aile ve hekim işbirliği gerektiren, hafifçee alınmaması gereken bir hastalıktır. Çoğunlukla altta yatan öteki hastalıklar olmadan görülür. Kabızlık tüm taraflarıyla ele alınmalı ve niye olan problemlerin hepsinin çözülmesi için çalışılmalıdır. Birkaç kademeli tedavi aşağıdaki üzere özetlenebilir:
Ebeveyinler kendi kararlarıyla, yarar gördüklerini düşündüklerinde tedaviyi erken kestiklerinde de herşey başa dönebilir. Tedavi en az 2 – 3 ay müddetle sürdürülmeli ve en az bir ay boyunca çocuk nizamlı, yumuşak dışkılama yapmalıdır.
Kabızlık yenidenlar mı?
Başlanan tedavi erken kesilirse, önerilen biçimde yapılmazsa kabızlık hiç geçmeyebilir yahut kısa müddette yenidenlayabilir. Çocukluk periyodunda kabız olan insanların yaklaşık %25’inde erişkinlik devrinde de kabızlık görülebilr.
Hangi ek hastalıklar kabızlığa niye olabilir?
Kabızlıkların %5’i anatomik niçinlerle oluşmaktadır. Bunlardan cerrahi olarak düzeltilmesi gereken Hirschsprung hastalığı, anal atrezi, anal darlık daha sık görülürken, öbür küme hastalıklardan en sık hipotiroidi, hipokalemi ve hiperkalsemi, Çölyak hastalığı görülebilir. Bu durumlardan şübhelenildiğinde uygun ek analizlerle teşhis kesinleştiirlebilir.
Hangi durumlar kabızlık olarak kabul edilir?
Aşağıdaki semptomlardan en az ikisi 4 yaşından küçük çocuklarda bir ay, 4 yaşından büyük çocuklarda iki ay boyunca devam ediyorsa bu durum kabızlık olarak kabul edilir:
Haftada ik yahut daha az sayıda dışkılama
Ağrılı yahut sert dışkılama
Dışkı tutma öyküsü
Tek seferde hayli fazla dışkılama
Haftada en az bir sefer iç camaşırını kirletecek biçimde kaçırma
Kalın bağırsağın son kısmının (rektum) her vakit dolu olması
Bebekler doğumdan daha sonraki 24 – 48 saat ortasında koyu renkli birinci gaytalarını (mekonyum) yaparlar
daha sonrasında anne sütüyle beslenen bebekler günlük ortalama 4 kere altın sarısı renkli dışkılarlar. Mamayla beslenenlerde bu sayı dah az olabilir
Çocuklar 2 yaşlarına geldiklerinde bu sayı ortalama günlük ikiye iner
4 yaşına gelen çocukların dışkılama tertipleri erişkinlerdekine benmzemeye başlar: günlük 1 – 2 seferle 2 – 3 günde bir içinde değişebilir
Kabızlık nasıl gelişir?
açıklandıği üzere çocuklarda kabızlığın %95’i fonksiyonlerdir ve altda yatan anatomik bir sorun yoktur. Çoğunlukla çocukların maruz kaldığı diyet değişiklikleri yahut gerilim durumları işlevsel kabızlığa niye olmaktadır. Bu niçinler aşağıdaki biçimde öztlenebilir:
Anne sütünden formula mamaya geçiş
Ek besine geçiş
Tuvalet eğitimi (özellikle kuvvetli tuvalet eğitimi)
Kreşe yahut okula başlama
Çocuğun günlük programının epey ağır olması (gün ortasında okul ve ek dersler)
Evde gerilimli durumlar
Hastalık geçirme, susuz kalma
Kabızlık ve gayta tutma alışkanlığı daha uzun mühlet devam ettiğinde sertleşmi gayta giderek kalın bağırsağın son kısmının genişlemesine yol açar. Bu vakit üstden gelen daha cıvık gayta sert gaytanın etrafından sızarak çocuğun iç camaşırını kirletecek biçimde kaçırmasına (soiling) yol açar.
Kabızlığın tanısı nasıl koyulur?
Kabızlığın teşhisinde evvela detaylı hikaye ve fizik muayene kâfi olmaktadır. Aileye evvelde belirlenmiş gerekli soruların sorulması, en küçük ayrıntının bile atlanmaması gerekmektedir. Fizik muayenede karın ve anal bölge muayenesi yapılır. Ek analiz ve tetkiklere gerek olup olmadığına bu muayenelerin kararında ve tedavi başlanmışsa takip sırasında karar verilir.
Kabızlığın hangi çeşitleri vardır?
İdiopatik kabızlık (bebeklik periyodunda gelişen, sebebi belirli olmayan)
Anne sütü kabızlığı (‘yalancı kabızlık’)
Formula mama kabızlığı (anne sütünden mamayla beslenmeye geçen bebeklerde)
Pirinç, tahıl kabızlığı (4 – 5 aylıktan itibaren beslenmesine pirinç unu eklenenlerde)
İnfantil diskeziya ( 6 aylığına kadar bebeklerde gayta yapmadan evvel ‘zorlanma’)
Tam yağlı süt kabızlığı (yüksek protein karbohidrat oranı)
Psikososyal kabızlık (tuvalet eğitimine yeni başlayanlarda)
Fonksiyonel kabızlık (%95 oranında görülür, ‘kısır döngü’)
Altta yatan anatomik niçinlere gelişen kabızlık (bazı cerrahi ve cerrahi dışı hastalıklar)
açıklandıği üzere bebekler günlük ortalama 4 kere dışkılarlar. Bu sayı beslenme formu (anne sütü, formula mama) ve ölçüsüne göre arta yahut azalabilir.
Ama kimi durumlarda yalnızca anne sütüyle beslenen bebekler günlük dışkılamaz ve bu mühlet 1 haftaya kadar uzaya bilir. Dışkılarken huzursuzluk yaşamazlar ve gaytaları yumuşaktır. Olağan beslenen, gelişimi yerinde olan, huzursuzluğu, kusması olmayan, karnı şişmeyen bebeklerde bu durum olağandır ve kabızlık olarak kabul edilmez. Halk içinde ‘yalancı kabızlık’ olarak da bilinir ve müdaheleye gerek yoktur. Çoğunlukla ek besine geçiş devrinde günlük dışkılamaya başlarlar.
kimi vakit 6 aydan küçük, ek meşakkati olmayan, gelişimi ve beslenmesi olağan olan bebekler günde bir kaç kere, gayta yapmadan evvel ıkınır, ayaklarını kendine çekerek, güya zorlanarak dışkılarlar. Gaytaları yumuşaktır. Bu durum da kabızlık olarak kabul edilmez. Bu bebekler kabız değildir, ancak dışkılama düzenekleri daha tam olarak gelişmemiştir. Olağan süreçte dışkılama için karın kaslarının kasılması ve kalın bağırsağın son kısmının senkron olarak gevşemesi gerekmektedir. ‘İnfant diskeziyası’ olarak olarak kabul edilen bu durumda bebekler aslında dışkılamak için karın kaslarını kasarlar. Bu durum geçicidir ve bir kaç hafta ortasında olağana döner. Bilhassa rektal ihtar üzere mudahelelerde bulunmamak gerekmektedir.
Çocuklarda kabızlık tedavisi
Çocuklarda kabızlık tedavisi güç ve uzun vadeli olan, çocuk, aile ve hekim işbirliği gerektiren, hafifçee alınmaması gereken bir hastalıktır. Çoğunlukla altta yatan öteki hastalıklar olmadan görülür. Kabızlık tüm taraflarıyla ele alınmalı ve niye olan problemlerin hepsinin çözülmesi için çalışılmalıdır. Birkaç kademeli tedavi aşağıdaki üzere özetlenebilir:
var ise bağırsaklarda birikmiş sert gayta boşaltılmalı (ağızdan ilaçla yahut lavmanla)
Çocuğun tertipli yumuşak kıvamda gayta yapması için ilaç tedavisi düzenlenmeli (çocuğun yaşı ve kabızlığın durumuna nazaran farklı tesir düzenekli ilaçlar)
Düzgün tuvalet alışkanlığının kazanılması (he ryemekten daha sonra tuvaletde oturulması, ayakların altına tabure konulması, dizlerin kalçadan az yüksekte olması, zorlamamak, çabuk etmemek, oyun vakti yahut okulda ertelememek)
Anal fissür (çatlak) üzere durumların tedavi edilmesi
Çocuğun diyetinin düzenlenmesi
Bol sıvı tüketilmesi
Lif içeriği güçlü besinlerle beslenme
Aile eğitimi
Gerekirse ruhsal danışmanlık (aile çocuk bütünlüğü, ailenin destekleyici tavrı, suçlamama önemli)
Şübheli durumlarda altda yatan başka hastalıkların araştıtılması (anatomik niçin)
Ebeveyinler kendi kararlarıyla, yarar gördüklerini düşündüklerinde tedaviyi erken kestiklerinde de herşey başa dönebilir. Tedavi en az 2 – 3 ay müddetle sürdürülmeli ve en az bir ay boyunca çocuk nizamlı, yumuşak dışkılama yapmalıdır.
Kabızlık yenidenlar mı?
Başlanan tedavi erken kesilirse, önerilen biçimde yapılmazsa kabızlık hiç geçmeyebilir yahut kısa müddette yenidenlayabilir. Çocukluk periyodunda kabız olan insanların yaklaşık %25’inde erişkinlik devrinde de kabızlık görülebilr.
Hangi ek hastalıklar kabızlığa niye olabilir?
Kabızlıkların %5’i anatomik niçinlerle oluşmaktadır. Bunlardan cerrahi olarak düzeltilmesi gereken Hirschsprung hastalığı, anal atrezi, anal darlık daha sık görülürken, öbür küme hastalıklardan en sık hipotiroidi, hipokalemi ve hiperkalsemi, Çölyak hastalığı görülebilir. Bu durumlardan şübhelenildiğinde uygun ek analizlerle teşhis kesinleştiirlebilir.